De fundamentele vraag is: wie is er verantwoordelijk voor het illegale gedrag: de klant of die dienstverlener? In België heeft Sabam geprobeerd om de sociale netwerksite Netlog via de rechter te dwingen tot het filteren van illegale content. In Nederland probeert Brein jurisprudentie via de rechter te verkrijgen door Ziggo voor de rechter te slepen. Hier gaat het om het blokkeren van toegang tot peer-to-peer site Pirate Bay. Alle gedaagde partijen stellen - kort door de bocht - dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de illegale content die via hun netwerken gedownload wordt. Zij zijn een doorgeefluik, de illegale content komt niet eens op hun servers terecht.
Natuurlijk gaat het Brein en Sabam er om dat via de rechter een verantwoordelijke partij wordt aangewezen. Als een dienstverlener door de rechter inderdaad wordt aangemerkt als verantwoordelijk voor wat er aan illegale content (want zonder betaling van auteursrechten) gedownload wordt, hebben de auteursrechtenorganisaties een wapen om alle ISP's, hosters en sociale netwerksites te dwingen tot het blokkeren van hetzij aanbieders zoals Pirate Bay, hetzij al het IP-verkeer dat met illegale content te maken heeft. Het gevolg van zeker de tweede variant: enorm hoge kosten voor filtering en 'doorzoeken' van alle miljarden datapakketjes, wat een aanslag betekent op de snelheid en betaalbaarheid van het internet (de kosten zullen in de tarieven vertaald worden).
Waar mediabedrijven zoals Newscorp pilots uitvoeren met het betalen voor nieuws en achtergronden, kiest de contentindustrie voor het handhavingsmodel, in plaats van te zoeken naar een nieuw verdienmodel dat past bij de huidige distributiekanalen. Het is dan ook goed dat de rechter onlangs de eis van Sabam - 1.000 euro boete per dag per overtreding - afwees en de hele zaak voor een nadere beschouwing door heeft verwezen naar de hoogste Europese rechter. Reden voor het afwijzen: een filter zoals Netlog zou moeten plaatsen, betekent een te grote schending van de privacy van Netlog-gebruikers.
Voor de Nederlandse rechter die over de zaak Brein-Ziggo (XS4All heeft zich inmiddels in deze zaak gevoegd naast Ziggo) moet beslissen, dient de uitspraak in de zaak Sabam-Netlog hopelijk als voorbeeld. Het zou goed zijn als de hoogste juridische instantie in Europa, het Europese Hof van Justitie, zich zorgvuldig buigt over de vraag wat beter is: privacy of schending van auteursrecht. Dat laatste is niet goed, maar is oplosbaar. Het eerste, schending van privacy, is eveneens niet goed. En als hier eenmaal aan getornd wordt, is de weg terug veel moeilijker dan het ontwikkelen van een verdienmodel dat recht doet aan zowel consument als eigenaar van content.
