De Nederlandse Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens (Wbt) is in 2009 en 2011 wettelijk vastgelegd. Zij is een uitvoering van de Dataretentierichtlijn. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft de Dataretentierichtlijn echter op 8 april 2014 met terugwerkende kracht ongeldig verklaard, na een toetsing aan het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.
Volgens het Hof vormt de Datarentierichtlijn een zeer ruime en bijzonder zware inmenging in de door de artikelen 7 en 8 van het Handvest gewaarborgde rechten. Het doel, bestrijding van zware criminaliteit, is weliswaar een algemeen belang, maar dit wordt niet meer evenredig gediend.
Privacy First en de andere eisers stellen dat de Nederlandse wet vrij letterlijk is afgeleid van de richtlijn en daarom in gelijke mate strijdig is het de grondrechten. De wet kan in zijn huidige vorm niet in stand blijven, blijkt uit adviezen van de Raad van State en het College Bescherming persoonsgegevens. Het ministerie heeft een wetswijziging in voorbereiding dat aan de kritiekpunten tegemoet moet komen.
De rechter oordeelt echter dat de wet ‘onmiskenbaar onverbindend’ is, wat genoeg is om hem in een kort geding al buiten werking te stellen. De overige vorderingen van de eisers zijn afgewezen.
Het is nog niet duidelijk wat de juridische consequenties zijn van de uitspraak: of het OM en de inlichtingendiensten zullen stoppen met het opvragen van gegevens; of providers de huidige database zullen verwijderen. Enkele providers hebben eerder al aangegeven dat ze tegen de bewaarplicht zijn, maar dat ze wel de wet uitvoeren. Die wet is nu onverbindend verklaard, daarom lijkt het niet meer mogelijk om hem af te dwingen. De Staat kan nog in beroep tegen de uitspraak in kort geding.
Het is nog niet duidelijk of dit vonnis terugwerkende kracht heeft en wat er gebeurt met de huidige database van een jaar geleden. Telecomaanbieders bewaren de gegevens ook om aan het eind van de maand een factuur te kunnen sturen. Voor dat doel zullen ze ermee doorgaan.
Alleen providers BIT en Tweak hebben meteen laten weten dat ze stoppen met het bewaren van verkeersgegevens volgens de Wbt.
Het kort geding tegen de Staat was aangespannen door Privacy First, Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de telecomaanbieders BIT, SpeakUp en Voys Telecom.
