De ACM publiceert vuistregels voor online platforms. Deze regels moeten consumenten, handelaren op deze platforms en de platforms meer zekerheid geven over hun rechten en plichten. De vuistregels zijn te onderscheiden in informatie- en transparantieverplichtingen enerzijds en organisatorische en controleverplichtingen anderzijds.
Consumenten kopen en handelaren verkopen steeds meer via online platformen. Dat biedt kansen voor consumenten, maar ook risico’s, stelt de ACM. De consument kan profiteren van voordelen, zoals nieuwe diensten, een ruimer aanbod en lagere prijzen. Maar er zijn ook vragen zoals over de verdeling van verantwoordelijkheden tussen het platform en de verkoper. Grenzen kunnen vervagen tussen verkoper en platform, tussen consument en verkoper en tussen consument en platform.
Als een consument iets via een platform koopt is bijvoorbeeld soms onduidelijk wie de verkoper is. Koopt hij van de aanbieder van het platform, van een professionele gebruiker of van een consument die via een platform iets aanbiedt? Ook kan onduidelijk zijn bij wie de koper terecht kan met klachten over de aankoop. De consument wordt hierdoor onzeker over zijn rechten en kan deze minder goed uitoefenen.
Meer duidelijkheid door vuistregels
De onduidelijkheden leiden bovendien bij de betrokken handelaren tot onzekerheid over hun verplichtingen volgens het consumentenrecht. Ook kunnen zij soms niet aan hun verplichtingen voldoen omdat de inrichting van het platform die mogelijkheid niet biedt. Met de vuistregels wil de ACM duidelijkheid bieden aan platformen en handelaren die via platformen hun producten en diensten aanbieden. Dit draagt bij aan het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de digitale economie.
Onder Informatie- en transparantieverplichtingen vallen bijvoorbeeld: Wees bij uw aanbod aan consumenten duidelijk over uw rol. Wat biedt u? Waarvoor kan de consument bij u terecht? Als de consument niet bij u terecht kan, bij wie wel? Vermijd ook informatie die verwarrend is over uw rol en die van anderen.
Organisatorische- en controleverplichtingen omvatten maatregelen die ervoor zorgen dat professionele gebruikers op een platform het consumentenrecht naleven. Dit kan bijvoorbeeld door:
- Niet zo maar iedere professionele gebruiker toe te laten op het platform. Zo kunt u de voorwaarden van deze gebruikers controleren voordat u ze toelaat;
- Alleen professionele gebruikers toe te laten die zich houden aan de consumentenregels;
- Professionele gebruikers die zich niet houden aan het consumentenrecht hierop aan te spreken en sancties op te leggen als zij hun gedrag niet aanpassen.
Aanvulling bij leidraad
Over de inzet van online beïnvloedingstactieken bracht de ACM begin 2020 een leidraad uit: ‘Bescherming van de online consument. Grenzen aan online beïnvloeding’. De vuistregels vormen een aanvulling op deze leidraad.
De leidraad gaat in op tactieken die verkopers online inzetten om het gedrag van consumenten te beïnvloeden. Platformaanbieders spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de rechten van consumenten en het naleven van toepasselijke verplichtingen voor professionele partijen. Dit supplement bij de leidraad biedt aan de hand van vuistregels duidelijkheid over de rol en de verantwoordelijkheden van platformaanbieders. Het biedt een kader waaraan platformaanbieders moeten voldoen. Deze verplichtingen vloeien voort uit het consumentenrecht.
Betere bescherming consumenten
Staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) en minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) hebben in oktober een concept wetsvoorstel gepubliceerd voor zowel modernisering als betere handhaving van de regels voor consumentenbescherming. Informatieverplichtingen van webwinkels en online platforms richting consumenten worden uitgebreid. Ook komt er een verbod op het (laten) plaatsen van valse consumentenbeoordelingen. Consumenten krijgen bovendien meer rechten bij het gebruik maken van ‘gratis’ digitale diensten waarvoor zij hun persoonlijke gegevens moeten opgeven, zoals sociale media.
Dezelfde regels moeten tegelijkertijd in de hele EU worden ingevoerd, zodat Nederlanders ook eenvoudig over de grens online aankopen kunnen doen. Er moet ook een Europese toezichthouder komen die gedrags- en toegangsmaatregelen kan nemen om een te dominante marktpositie van grotere digitale platforms per geval aan te pakken. Dat hebben staatssecretarissen Cédric O (Frankrijk, Digitalisering) en Keijzer halverwege oktober voorgesteld.
