De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft haar reactie gepubliceerd op twee openbare consultaties van de Europese Commissie.
De ACM toont zich voorstander van aanscherping van verantwoordelijkheden voor grote digitale platforms en versterking van consumentenrechten. Zij steunt daarnaast het voorstel voor extra mogelijkheden om in een vroeg stadium te kunnen ingrijpen bij grote online platforms om concurrentieproblemen te voorkomen. Ook staat de ACM positief tegenover meer mogelijkheden om consumenten in de online economie te beschermen.
De Europese Commissie (EC) is beide consultaties gestart in aanloop naar nieuwe regelgeving om de concurrentie in de digitale economie te verbeteren en tegelijk consumenten te beschermen. Als eerste stap hierin heeft de EC openbare vragenlijsten gepubliceerd over een nieuwe “Digital Services Act” (DSA) en een mogelijk nieuw instrument, de zogenaamde “New Competition Tool” (NCT).
De EC wil aanvullende regels stellen aan grote digitale platforms en zo sneller en eerder ingrijpen mogelijk maken. De ACM wil dat er voor machtige platforms nieuwe ex-ante regels kunnen worden vastgesteld en dat bij alle platforms de rechten van consumenten beter geregeld worden. Ook geeft de toezichthouder aan positief te staan tegenover de introductie van de NCT. Dit instrument biedt in aanvulling op de bestaande regels de mogelijkheid om structurele mededingingsproblemen op te lossen en te voorkomen. De EC zal naar verwachting eind 2020 met wetsvoorstellen komen.
'Ex ante regels nodig'
Al eerder gaven de ACM, Belgische en Luxemburgse toezichthouders aan dat mogelijkheden om vooraf in te kunnen grijpen bij grote digitale platforms - voordat er onherstelbare schade aan de markt wordt aangericht - kunnen bijdragen aan effectief toezicht. De ideeën voor regels voor grote platforms in zowel de DSA als de NCT geven daar invulling aan.
De ACM staat dan ook positief tegenover deze instrumenten en benadrukt in haar reactie dat het van belang is dat het instrument het mogelijk maakt om snel maatregelen te introduceren voor grote digitale platforms die structurele problemen veroorzaken. Gezien de grote verscheidenheid aan digitale platforms is het belangrijk om per geval gerichte maatregelen te kunnen opleggen. Deze mogelijkheid zou ook beschikbaar moeten zijn voor nationale toezichthouders die toezien op nationale markten als daar specifieke problemen bestaan.
De ACM schetst een aantal situaties waarin het huidige mededingingsinstrumentarium tekort kan schieten. Het gaat dan bijvoorbeeld om situaties waar platforms een poortwachtersrol hebben of wanneer sprake is van een markt die tendeert naar ‘winner takes all’. In die situaties zou een nieuw instrumentarium, waarbij sneller en vooraf ingegrepen kan worden, een uitkomst zijn. De verplichtingen die opgelegd kunnen worden zouden niet straffend van aard moeten zijn, maar zouden erop gericht zijn de structuur van de markt te veranderen of bepaald gedrag te voorkomen.
Digitale platforms met een poortwachtersfunctie moeten snel geïdentificeerd kunnen worden en zouden aan algemene verplichtingen zoals non-discriminatie en transparantie moeten voldoen. Daarbovenop kunnen er specifieke verplichtingen zoals toegangsverplichtingen worden opgelegd als hier redenen voor zijn.
Consumentenbescherming
De DSA biedt ook de kans de balans tussen de consument, de aanbieders van digitale platforms en verkopers in evenwicht te brengen. Cruciaal daarbij vindt ACM:
- Het expliciteren en verduidelijken van de verantwoordelijkheden van online marktplaatsen en andere aanbieders van digitale diensten die integraal onderdeel uitmaken van de promotie, totstandkoming en uitvoering van transacties online. Bijvoorbeeld door van aanbieders van online marktplaatsen te verlangen dat zij voldoende checks uitvoeren ten aanzien van de handelaren die op hun platform producten aanbieden aan consumenten.
- Het invoeren van maatregelen die zorg dragen voor transparantie en informatievoorziening die zinvol, consistent en effectief is voor de consument. Bijvoorbeeld door van aanbieders, te verlangen dat ze laten zien dat de vereiste informatie door de consument begrepen en meegenomen wordt in de beslissingen die zij nemen over transacties.
- De mogelijkheid om bij machtige digitale platforms maatregelen te nemen tegen uitbuiting van de ongelijke positie ten opzichte van de consument en kleine aanbieders op die platforms. Zo zouden bijvoorbeeld bepaalde bepalingen in algemene voorwaarden richting de consument onredelijk kunnen zijn bij dergelijke platforms.
