KPN ondermijnt de business case van FTTH-concurrenten en zorgt zo mogelijk voor een vertraging van de aanleg van FTTH-netwerken in heel Nederland. Dat stelt toezichthouder ACM vandaag in een publicatie. Er is echter geen sprake van onwettige praktijken, aldus ACM-bestuurder Henk Don tegenover het FD. De toezichthouder kan dan ook vrij weinig doen om deze praktijken tegen te gaan. Don vreest dat Nederland mogelijk achterop raakt bij het buitenland als het gaat om de aanleg van glasvezelnetwerken die gigabit-snelheden mogelijk maken.
Volgens de ACM zet KPN concurrenten onder meer klem door hun business case te ondermijnen via hele gerichte aanleg van glasvezel (bijvoorbeeld alleen in gemeentelijke centra en niet buitengebieden). De aanleg van glasvezel is kostbaar en de terugverdientermijn vrij lang. Wanneer er van twee netwerken sprake zal zijn, zal aanleg al snel niet meer rendabel zijn, zo stelt de ACM op basis van gesprekken met investeerders.
Verdwijnen glasvezelinvesteringen
Verder zou KPN potentiële investeerders en financierders onzeker maken over het stoppen van geld in glasvezel-projecten door de aanleg van glasvezel aan te kondigen in gebieden waar andere partijen al bezig zijn. Dit kan tot gevolg hebben dat investeerders liever in het buitenland gaan investeren in de uitrol van FTTH, waardoor Nederland achterop raakt. De aanleg van glasvezel wordt namelijk gezien als belangrijk instrument in de verdere digitalisering van economie en samenleving.
"We hebben geen mogelijkheden om in te grijpen", zegt Don in het FD. "Maar we hopen door dit onder de aandacht te brengen partijen wel tot ander gedrag aan te zetten." KPN laat weten het rapport van de ACM eerst te willen bestuderen en dan pas te kunnen reageren.
Aantal opties tegen weglekken investeringen
De ACM komt wel met een aantal opties die het risico van weglekken van investeringen in glasvezel kunnen verkleinen. Zo wil de toezichthouder gemeenten meer mogelijkheden geven om een partij die als eerste aankondigt met glasvezel te beginnen tijdelijk te beschermen. Daarover gaat de ACM in gesprek met het ministerie van Economische Zaken en met gemeenten. Momenteel zouden gemeenten weliswaar ontevreden zijn over de manier waarop glasvezelaanbieders elkaar beconcurreren, maar huiverig zijn voor ingrijpen.
Verder wil de ACM gezamenlijke investeringen (co-investment) stimuleren. Hierbij kunnen marktpartijen samen optrekken. In Gouda zou dit nu gebeuren. Rekam gaat voor de verdere uitrol van hun glasvezelnetwerk in de Goudse wijken Bloemendaal, Plaswijck en Goverwelle samenwerken Glasdraad én KPN, nadat er eerst aparte aanleg van glasvezel was aangekondigd. Ook gaat de ACM de concurrentiestrijd op de glasvezelmarkt scherper in de gaten houden.
Onderzoek naar concurrentie glasvezelmarkt
De ACM kondigde in maart aan een onderzoek te starten naar de concurrentie op de glasvezelmarkt naar aanleiding van klachten die T-Mobile (namens E-Fiber) en brancheorganisatie NLconnect hadden ingediend over KPN. De operator werd toen al beschuldigd van oneerlijke concurrentie en het frustreren van de aanleg van glasvezel op het platteland.
In april maakte de ACM officieel bekend een verkennend onderzoek te beginnen naar de uitrol van glasvezel (FTTH) in Nederland. De toezichthouder wilde zo meer inzicht krijgen in hoe telecombedrijven en investeerders bepalen waar zij glasvezel uitrollen en tegen welke problemen zij hierbij aanlopen. Na de zomer zou worden bepaald of er vervolgacties nodig waren. Aanleiding voor het onderzoek waren 'signalen van marktverstorende zaken'.
Die signalen betroffen partijen die aangeven dat hun business case verslechterde omdat meerdere bedrijven in hetzelfde gebied glasvezel willen uitrollen. Dit gebeurde onder meer in Gouda (Rekam en KPN), Deurne (KPN en E-Fiber) en Weststellingwerf (Kabelnoord, Glasvezel Buitenaf). Hierdoor werden in bepaalde gevallen projecten gestaakt en/of slechts delen van deze gebieden voorzien van glasvezel, aldus de ACM.
Grootse plannen voor uitrol
Zowel KPN als T-Mobile/Tele2 hebben grootse plannen voor de uitrol van glasvezel. De komende drie jaar gaat KPN zijn totaal aan homes passed vergroten met één miljoen, ruim 300.000 huishoudens per jaar. Doel is om in 2021 40 procent van de Nederlandse huishoudens te hebben aangesloten. KPN maakte de hernieuwde belangstelling voor glasvezeluitrol begin dit jaar bekend.
De komende jaren moeten in totaal twee miljoen huishoudens en bedrijven op breedband internet via glasvezel van T-Mobile aangesloten worden. In de eerste helft van 2019 wordt gestart met aanleggen van glasvezel naar 30.000 particuliere en 3.000 zakelijke adressen in Den Haag.
Dubbele aanleg
KPN maakte begin juni bekend dat het een glasvezelnetwerk aanleggen in de kernen Middenbeemster en Zuidoostbeemster. De plannen van KPN zorgen ervoor dat de businesscase van lokaal initiatief Breedband Beemster op losse schroeven komt te staan. Breedband Beemster wil alle adressen in de gemeente verglazen, maar daarbij zijn de aansluitingen in de kernen noodzakelijk om de kosten voor de uitrol in de buitengebieden mede te kunnen bekostigen. De actie van KPN leidde tot Kamervragen. EZK-staatssecretaris Mona Keijzer stelde destijds dat het aan de ACM was om te bepalen of KPN misbruik maakte van zijn machtspositie.
In Deurne had concurrent E-Fiber maanden campagne gevoerd en binnen een maand na het moment van groen licht maakt KPN bekend de kern van Deurne te gaan verglazen. Voor Den Haag geldt dat T-Mobile een half jaar geleden gewag maakte van zijn plannen en nadat deze concreet werden, zette KPN in op verglazing van (een deel van) hetzelfde gebied.
