Het Grondwettelijk Hof van België heeft de bewaarplicht van telecomgegevens vernietigd. De regering reageert geschrokken op het vonnis en wil de dataretentie repareren met een nieuwe wet, waaraan al wordt gewerkt. Politie en Justitie gebruiken telefoongegevens bijna altijd in strafzaken.
Het Grondwettelijk Hof spreekt in over de ‘algemene en ongedifferentieerde bewaring van gegevens met betrekking tot elektronische communicatie’. Het Hof heeft prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Daaruit blijkt dat de bewaarplicht uit de wet van 29 mei 2016 een schending betekent van het recht op privacy en bescherming van de persoonsgegevens. De bewaring van dergelijke gegevens is in sommige gevallen mogelijk, maar volgens het Hof voldoet de wet niet aan een van de uitzonderingen die het Hof van Justitie noemt.
De Europese richtlijn dataretentie is in 2014 vernietigd door de Europese rechter. Het Grondwettelijk Hof heeft in juni 2015 al eens de dataretentiewet geschrapt. Dit is een nieuwe stap in de blijvende juridische strijd over grondrechten voor burgers en de gerechtvaardigde inbreuken op die rechten.
Meteen invloed op strafproces
Het Grondwettelijk Hof handhaaft de gevolgen van de vernietigde bepalingen niet. Dat betekent dat de strafrechter in individuele rechtszaken moet kijken naar de toelaatbaarheid van bewijzen die werden verzameld onder de (nu vernietigde) wet.
Het Europees Hof van Justitie stelt dat dit bewijs niet noodzakelijk verboden is, voor zover het recht op een eerlijk proces van de betrokken personen in acht wordt genomen.
Het staat aan de wetgever een regeling tot stand te brengen waarbij de ter zake van toepassing zijnde beginselen in acht worden genomen, in het licht van de preciseringen van het Hof van Justitie.
Kabinet kondigt reparatiewet aan
Vice-eersteministers Petra De Sutter, minister voor Telecom, en Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie en minister van Defensie Ludivine Dedonder nemen akte van het arrest van het Grondwettelijk Hof en zullen dit grondig bestuderen, meldt het kabinet in een nieuwsbericht. Het spreekt voor zich dat de ministers het arrest respecteren.
Het kabinet meldt dat er een reparatiewet moet komen die tegemoet komt aan het arrest en de legitieme bezorgdheden omtrent het recht op privacy. Deze oplossing zal tegelijk de inlichtingen- en veiligheidsdiensten toelaten om zware criminaliteit en bedreigingen voor de nationale veiligheid op adequate en proportionele wijze te blijven aanpakken.
Justitie zegt dat in 90 procent van de strafrechtelijke dossiers telefoongegevens worden gebruikt om zaken op te lossen. Precies daarom zijn deze gegevens voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten een cruciaal wapen in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en terreur.
ISPA vraagt om solide wet
De nietigverklaring van de Belgische Dataretentiewet creëert rechtsonzekerheid bij telecomoperatoren en internetproviders. Dat zegt ISPA, de sectorfederatie van de Belgische internetindustrie. In afwachting van een nieuwe wet, dringt ISPA aan op een gepast en solide wettelijk kader.
De wet verplicht telecomoperators en internetproviders om data van al hun gebruikers 12 maanden bij te houden. Het is al de zesde aangepaste versie van de wet die, omwille van disproportionaliteit en het niet respecteren van grondrechten zoals privacy, buiten het grondwettelijk kader blijft vallen.
