Eigenlijk is de commoditisation in de telecomsector al lang geleden begonnen. Bij de komst van Skype (2003) viel te beluisteren dat 'voice is just another application'. We weten allemaal wat vervolgens WhatsApp heeft aangericht - niet in de laatste plaats een recordreeks aan winstwaarschuwingen en dividendverlagingen bij KPN, uitmondend in een claimemissie. Nu komt Tele2 NL er overheen met onbeperkte mobiele data tegen een vriendelijke prijs. Connectivity als commodity, een nutsvoorziening die nauwelijks te differentiëren is. Iliad beheerst sinds 2012 de Franse mobiele markt met lage prijzen, wat leidde tot bestuurswisselingen, ontslagrondes en fusiebesprekingen. Nu Tele2 NL zich eindelijk als challenger opstelt, moeten we vrezen voor het effect op de Nederlandse markt. De consument heeft niet te klagen.
Commoditisation
Telefonie, vast en mobiel, is een commodity geworden. Afwikkeltarieven (termination fees) verhinderen dat VoIP volledig gratis wordt aangeboden. Voor onbeperkt bellen betaal je tegenwoordig 5 of 10 euro per maand, afhankelijk van de nummers die eronder vallen (vast/mobiel, binnenland/buitenland). Met dalende MTA/FTA tarieven zal dat verder omlaag gaan. Alexa Calling van Amazon is de nieuwste ontwikkeling, overigens bedoeld om (video)bellen en de verkoop van Echo devices te stimuleren. WhatsApp heeft een vergelijkbaar effect op SMS, dat tegenwoordig vaak min of meer gratis aangeboden wordt. De Facebook Messenger probeert van chat, naar Chinees voorbeeld, een platform te maken voor talrijke webdiensten. Google doet met Duo (videobellen) en Allo (chat) een poging om de hegemonie van Facebook te doorbreken. Kortom, communicatie in ruime zin, inclusief social networking, is het terrein van de internet majors (Facebook, Amazon, Google, Apple, Microsoft) waarbij de rol van de telecom operator gereduceerd is tot die van een ISP.
Ex growth
Met het wegvallen van de cash cows spraak en SMS, blijft de verbinding als winstmaker over. In de vaste markt, ook bij de kabel, geldt breedband dan ook als de belangrijkste dienst. Toegevoegdewaardediensten zoals televisie/video zijn er vooral voor de differentiatie, niet voor de winst. De invloed van YouTube en Facebook is beperkt tot short-form content, zowel video als muziek. De waarde van long-form videocontent is ondermijnd door het unlimited aanbod van Netflix en Amazon, die lage prijzen kunnen vragen door wereldwijd aan te bieden. De keuze van Liberty Global om te investeren in live sports is dan ook begrijpelijk, want in dit segment is geen sprake van prijsdruk.
Internationale roaming als winstmaker is ook verleden tijd. Verder is er zo langzamerhand sprake van verzadigde markten, waar alleen een toename van het aantal mensen en huishoudens nog voor autonome groei zorgt. Naar het zich laat aanzien zal de uitbreiding van de connectiviteit via IoT-diensten al evenmin een substantiële bijdrage leveren aan de omzet. Dat maakt de vooruitzichten op groei niet gunstig. Met twee landelijke vaste netwerken en vier mobiele is de vraag dan ook of dat op langere termijn houdbaar is.
Substitution
Onbeperkte mobiele data tegen een schappelijke prijs betekent ook dat twee belangrijke hindernissen wegvallen voor het concurreren met een vaste verbinding: de cap en het hoge tarief-per-MB. Dat wil niet direct zeggen dat de vaste lijn overbodig wordt. Voor stabiliteit en intensief gebruik blijft deze onmisbaar. Maar de consument zal nog wel eens het gevoel bekruipen dubbel te betalen voor een breedbandverbinding. Een mogelijk effect is dat 4G, met zijn hoge snelheden, de prijzen van vast breedband onder druk gaat zetten.
ARPU omhoog?
Wat zal nu concreet het effect zijn van onbeperkt gebruik voor 25 euro en een tariefsverlaging voor de overige abonnementen van Tele2 NL? Een reactie van T-Mobile, dat met 35 euro voor Go Unlimited de eerste stap zette, kan niet uitblijven. Ook de andere aanbieders zullen moeten reageren. KPN en VZ zullen allicht nog sterker inzetten op FMC/multiplays. Zij hebben de lock-in van de quad play als voordeel en kunnen een prijsverlaging in mobiel vergezeld laten gaan door een prijsverhoging in vast.
Onbeperkt gebruik heeft een zekere aantrekkingskracht, maar wat is het effect op de ARPU? In eerste instantie is er sprake van een neerwaarts effect, want de abonnementen worden goedkoper. Daarna kunnen twee positieve effecten optreden:
- Er kan een aanzuigende werking uitgaan van onbeperkt gebruik voor 25 euro. Bijvoorbeeld, abonnees die straks 21 euro betalen voor 10 GB zullen voor een deel opwaarderen naar het nieuwe abonnement.
- Zelfs als de ARPU niet toeneemt, kan de omzet profiteren van een volume-effect. De verwachting lijkt gerechtvaardigd dat Tele2 zijn marktaandeel hiermee kan laten groeien.
Vast
De vraag die resteert is: gaan Tele2 NL en T-Mobile NL met hun vaste diensten agressief aan FMC (fixed/mobile convergence) doen? Tele2 houdt hardnekkig vast aan haar focus op mobiele data en verwaarloost daardoor haar vaste netwerk. Misschien heeft de nieuwe CEO Jon James, afkomstig van het Zweedse kabelbedrijf Com Hem, er trek in ook op de vaste en multiplaymarkt zich op te stellen als challenger.
