De Nederlandse mobiele markt is volwassen geworden. Dat blijkt op alle fronten. Volwassen worden betekent dat het tijd is voor nieuwe keuzes. Want volwassen worden betekent voor de mobiele operators stagnatie of zelfs daling van omzet en afzet. Volgens het nieuwe kwartaalrapport DMO Q3 2010 (Dutch mobile operators) van Telecompaper lag de omzet in Q3 van 2010 met 1,6 miljard euro 0,7 procent lager dan in hetzelfde kwartaal van 2009. Het aantal actieve mobiele sim-kaarten in Nederland daalde met 6,3 procent op jaarbasis naar 19,9 miljoen per eind september 2010. Dat komt overigens vooral omdat KPN en T-Mobile gesneden hebben in het inactieve prepaid bestand. Er kwamen tussen Q2 en Q3 van 2010 slechts 6.000 nieuwe simkaarten bij.
KPN en T-Mobile wijzen onder meer op de impact die lagere MTA-tarieven hebben op hun marge. Opta heeft per 7 juli 2010 een gewijzigd glijpad doorgevoerd. Tot die datum waren de tarieven voor KPN en Vodafone 7,00 cent per minuut en voor T-Mobile 8,10 cent. Na 7 juli 2010 daalt dit tot 5,6 cent. Per 1 januari 2011 is het tarief 4,20 cent. Het verdere verloop ligt ook al vast: 1,2 eurocent vanaf 1 septemner 2012. Daarnaast heeft de neerwaartse druk vanuit de Europese Commissie al jaren een negatieve invloed op de opbrengst uit roamingtarieven voor mobiel bellen.
In de voorgaande jaren kon de al langer bestaande dalende omzet uit mobiel spraakverkeer gecompenseerd worden door de groei van omzet uit non voice (sms en in toenemende mate dataverkeer). Al langer kan de groei uit non-voice niet meer voor voldoende compensatie zorgen om over de hele linie groei te realiseren. Bovendien speelt de koers mee die de Europese Commissie wil varen inzake mobiel bellen en mobiel internet. Als het aan commissaris Kroes (digitale agenda) ligt, liggen de MTA-tarieven in 2012 op hetzelfde (lagere) niveau als bij vast bellen. Aan het einde van haar ambtstermijn in 2015 wil Kroes gerealiseerd hebben dat roamingtarieven voor mobiel bellen en mobiel internet gelijk zijn aan de binnenlandse tarieven.
Nou zijn dit allemaal geen nieuwe ontwikkelingen. Het is al langer duidelijk dat de mobiele markt volwassen wordt, het is ook al – minder lang weliswaar – duidelijk dat non voice niet meer de nieuwe melkkoe is om omzet- en margegroei mee te realiseren. Eveneens is het niet nieuw welke regulerende koers de Nederlandse en Europese politiek en toezichthouders zoals Opta varen. 2010 is wel het jaar waarin al deze elementen samen komen en alle operators voor het blok worden gezet.
Als er geen groei meer zit in omzet op basis van de tarieven, waar moet de groei dan wel uit komen? De mogelijke antwoorden zijn ook niet onbekend: wordt een bitpipe-leverancier met een nadruk op operational excellence (nadruk op omzet, lage marges) of mik in toenemende mate op diensten en content (nadruk op marge, het bieden van gemak en inhoudelijk onderscheid). Het maken van een keuze is geen garantie voor groei, want zaken zoals economische ontwikkeling spelen net zozeer mee en wat dat betreft zit het even niet mee. Maar de huidige maatschappelijke en technologische ontwikkelingen hebben een grotere impact.
Operators hoeven ook niet meteen in 2011 radicaal te kiezen voor een van beide richtingen. Maar 2011 zal wel het jaar moeten worden waarin de richting duidelijk moet worden en de eerste stappen in die richting vertaald worden naar een nieuw business model. Elk jaar is natuurlijk spannend en een business model moet voortdurend aangepast worden aan marktontwikkelingen, niet slechts om de vijf of tien jaar. De komende jaren worden echter extra spannend voor mobiele operators. Het is een periode waarin opnieuw een fundamentele basis gelegd moet worden voor toekomstig succes of falen.
