Het gaat niet goed met de telecomsector. De omzet op telecomgebied (zoals vaste en mobiele telefonie, internet en tv) van operators en ISP’s is sinds 2008 met 18 procent gedaald. De oorzaak van deze sterke daling is onder meer prijsdruk (vorig jaar al benadrukt door het CBS) en disruptie door toenemende digitalisering van bedrijfsleven en samenleving.
De totale TMT-sector (telecom, media, technologie) doet het beter, waarbij met name de IT-branche een aanjager is. Het is juist deze laatste branche die aan de basis staat van disruptieve digitalisering, zo stelt ABN Amro in zijn jaarlijkse blik op de TMT-sector. De mediasector, met name uitgevers, staat ook al jaren onder druk door dalende advertentie-omzet.
De digitale transformatie van de afgelopen jaren, die de komende jaren versneld doorzet, heeft geleid tot het verdwijnen van banen in branches als drukkerijen, uitgevers en telecom. Er moeten nieuwe verdien- en businessmodellen worden aangeboord, zoals het aanbieden van multiplay-bundels (een combinatie van diensten zoals telefonie, tv en internet, al dan niet vast en mobiel) en het aanbieden van originele content met een eigen zender.
2017 en 2018 zullen voor sectoren zoals telecom en uitgevers een overgangsfase zijn waarin een omschakeling naar nieuwe verdienmodellen gestalte kan en moet krijgen, waarbij ook nieuwe technologie zoals 5G een belangrijke rol gaan spelen, zo stelt Kasper Buiting, Sector Econoom TMT van ABN AMRO.
Sterke groei IT-sector
De IT-sector is één van de grootste segmenten van de TMT-sector en groeide in de afgelopen jaren ook sterk. De sector profiteert bovengemiddeld van de digitale transformatie waarin verschillende sectoren van het bedrijfsleven zich bevinden. IT-diensten worden in de hele economie ingezet, waarbij met name softwarebedrijven en de grote behoefte aan cloudgebaseerde diensten een aanjagend effect hebben.
De groei heeft dit jaar wel een dip en lijkt over zijn hoogtepunt heen. In 2014 en 2015 bedroeg de omzetgroei van de IT-sector nog 7,1 respectievelijk 9,5 procent. In 2016 was dit slechts 2,9 procent. De vraag blijft sterk, maar de sector heeft moeite hieraan te voldoen vanwege een tekort aan professionals in specifieke functies (zoals data-analisten en ontwerpers van industriële automatisering). Prijsdruk heeft ook een neerwaarts effect op de omzet. ABN AMRO verwacht dat de totale omzet van de IT-sector in 2017 met 4,5 procent zal groeien en 3,5 procent in 2018.
Originele content
Producenten van films en tv-programma’s profiteren volgens het TMT-rapport van de groeiende behoefte aan hoogwaardige visuele content. Ook telecombedrijven experimenteren steeds vaker met het bieden van originele content via een eigen serie of zender om zo klanten te behouden of te trekken. Voorbeelden zijn Ziggo (het gratis Ziggo Sport-kanaal) en KPN. Deze operator biedt sinds 2015 KPN Presenteert, met een aantal producties van Nederlandse bodem. Volgens Adformatie zou KPN overwegen te snijden in het originele aanbod van dit KPN-kanaal wegens tegenvallende resultaten, wat KPN zelf tegenspreekt.
Multiplay biedt uitkomst
De telecomsector heeft dus minder rooskleurige vooruitzichten, maar deze sector kan volgens ABN AMRO klanten behalve met originele content aan zich binden door de introductie van nieuwe abonnementsvormen. Zo is sprake van een groei van ‘multiplay’-pakketten waarbij diensten zoals telefonie, internet en tv in één combinatiepakket worden aangeboden. In het derde kwartaal van 2016 groeide de omzet in multiplay met 2 procent, aldus onderzoek van Telecompaper.
Steeds vaker wordt er quad play aangeboden, waarbij ook mobiele diensten worden meegenomen in een bundel. Aan het einde van het derde kwartaal van 2016 hadden volgens Telecompaper 6,44 miljoen huishoudens een multiplay-pakket. Van deze groep had bijna 14 procent (894.000) een quad play-pakket, met daarin de drie vaste diensten (breedband, tv en vaste telefonie) én mobiele telefonie.
KPN is momenteel de grootste aanbieder van quad play, met ruim één miljoen klanten. Voor VodafoneZiggo was het kunnen bieden van quad play mede aanleiding tot de fusie begin 2017, voor T-Mobile reden voor de overname van Vodafone Thuis. Toezichthouder ACM constateert ook een groei van de bundeling van vaste en mobiele diensten en is een onderzoek begonnen naar mogelijke negatieve gevolgen er van voor concurrentie op de Nederlandse markt.
Groei van TMT-sector zet door
ABN AMRO verwacht dat de TMT-sector als geheel in de komende jaren zal blijven groeien. Volgens Kaspar Buiting verkeert het bedrijfsleven zich in een fase van digitale transformatie waarin nieuwe productmarktcombinaties worden aangeboord. Vooral de IT-sector en producenten van films en tv-content spinnen garen bij deze digitalisering (waarin zaken zoals clouddiensten, IoT-toepassingen, mobiliteit en big data/data analytics samenkomen).
“Bij andere sectoren zorgt het voor disruptieve effecten en dwingt het tot het ontsluiten van nieuwe verdienmodellen. Waar disruptie de afgelopen jaren heeft gezorgd voor het verdwijnen van banen in branches als drukkerijen, uitgevers en telecom, zien we juist een sterk stijgende werkgelegenheid in de IT, de branche die digitalisering mogelijk maakt. Vooral telecombedrijven en uitgevers staan voor de uitdaging deze transitie vorm te geven door het introduceren van nieuwe verdienmodellen. In 2017 en 2018 is sprake van een overgangsfase waarin deze omschakeling gestalte zal krijgen.”
Belangrijke rol 5G
De ontwikkeling en mogelijke toepassingen van 5G met zijn gigabit-snelheden speelt hier een belangrijke rol in, meent Buiting. De eerste uitrol van commerciële 5G-netwerken wordt voor 2020 verwacht, momenteel wordt er hard gewerkt aan het ontwikkelen van algemene standaarden voor 5G.
Nederland loopt volgens mobiele operators wel het gevaar achterop te raken bij de uitrol van 5G en tussenoplossing 4.5G vanwege het Nederlandse overheid. Dat blijkt uit reacties van operators zoals KPN, Vodafone, T-Mobile en Tele2 op de nota Mobiele Communicatie van het Ministerie van Economische Zaken. Zo is er onduidelijkheid over de inzet van 700 MHz-spectrum en mag de 3.5 GHz-frequentieband in Noord-Nederland niet gebruikt worden wegens het satellietstation van de inlichtingendiensten in Burum.
