Er moet een Europese toezichthouder komen die gedrags- en toegangsmaatregelen kan nemen om een te dominante marktpositie van grotere digitale platforms per geval aan te pakken. De is de kern van een vandaag gepubliceerd voorstel van staatssecretarissen Cédric O (Frankrijk, Digitalisering) en Mona Keijzer (Nederland, Economische Zaken en Klimaat).
De beoogde maatregelen moeten gaan gelden voor platforms waar consumenten of ondernemers nauwelijks omheen kunnen en die daarmee een zogenoemde poortwachterspositie hebben. Voorbeelden zijn Google, Apple en Amazon. De Europese Commissie heeft begin oktober al een conceptvoorstel ter consultatie voorgelegd om in een vroegtijdig stadium deze poortwachters in hun dominantie te beperken.
De voorgestelde maatregelen betreffen onder andere:
- De verplichting voor dergelijke platforms om gegevensoverdraagbaarheid mogelijk te maken, zodat ondernemers over hun eigen data kunnen beschikken en deze elders kunnen benutten.
- Een verbod voor deze platforms op het voortrekken van eigen diensten waarmee andere gebruikers worden benadeeld.
- Ook moeten verdergaande toegangsmaatregelen kunnen worden opgelegd, zoals een verplichting voor platforms om data te delen, interoperabiliteit mogelijk te maken of om proactief alternatieve keuze-opties naast hun eigen diensten aan te bieden aan gebruikers.
Eerder ingrijpen bij marktverstoring
“De platformeconomie biedt consumenten veel voordelen en ondernemers kansen op online groei", aldus staatssecretaris Keijzer. "Maar soms worden bepaalde digitale platforms te machtig. Denk aan de afhankelijkheid van app stores. Daarom moet eerder worden ingegrepen als een platform met een poortwachtersfunctie de markt daadwerkelijk verstoort. Ze belemmeren dan de toetreding van nieuwe bedrijven en beperken de keuzevrijheid van consumenten en ondernemers. Een Europese toezichthouder moet hier effectief tegen optreden. Zo ontstaan eerlijkere digitale markten en kunnen consumenten en ondernemers optimaal profiteren van de kansen van de platformeconomie.”
Staatssecretaris Cédric O (Frankrijk) noemt het een gemeenschappelijke ambitie om met efficiënte maatregelen te komen om de marktmacht van dergelijke platforms aan te pakken en open te breken. "Toegang tot gegevens, tot diensten, interoperabiliteit: dat zijn efficiënte op maat gemaakte instrumenten die eerlijke marktwerking bevorderen en de keuzevrijheid van de consument waarborgen. We zijn blij om hierover schouder-aan-schouder te staan met Nederland en met andere Europese landen en ik steun daarnaast ook de ambities van EU-commissaris Breton op dit gebied, inclusief de mogelijkheid om uiteindelijk waar nodig voor structurele maatregelen te kunnen kiezen. Frankijk blijft dit onderwerp nauwlettend volgen om de ambities uiteindelijk om te zetten."
Scherper toezicht en vooraf ingrijpen bij platforms met een poortwachterspositie was vorig jaar één van de voorstellen van staatssecretaris Keijzer. De Europese Commissie heeft afgelopen zomer de Nederlandse inzet om deze mededingingsproblematiek aan te pakken in haar beleidsvoornemens opgenomen. Met het nu gepubliceerde non-paper leveren Frankrijk en Nederland een verdere uitwerking van deze ideeën aan om zo bij te dragen aan een concreet voorstel waarmee de Europese Commissie naar verwachting eind dit jaar zal komen.
Basisregels voor poortwachters
De Digital Services-verordening van de Europese Commissie moet een aantal basisregels vaststellen voor het delen van data en de werking van digitale marktplaatsen. Waarschijnlijk wordt de regulering eind dit jaar van kracht.
Volgens het begin oktober aangekondigde ontwerpbesluit van de EC mogen zogeheten poortwachters - eigenaren van zoekmachines en online marktplaatsen - de op hun platforms verzamelde data niet gebruiken om gebruikers aanbiedingen te doen en gerichte advertenties te sturen, tenzij concurrerende bedrijven (vooral kleinere Europese ondernemingen) toegang tot dezelfde data krijgen.
Ook mogen dergelijke poortwachters niet langer concurrenten verbieden hun producten aan te bieden buiten het platform of de diensten van deze poortwachters om.
ACM voorstander aanpak techreuzen
De ACM stelde in september al voorstander te zijn van aanscherping van verantwoordelijkheden voor grote digitale platforms en versterking van consumentenrechten. Zij steunt daarnaast het voorstel voor extra mogelijkheden om in een vroeg stadium te kunnen ingrijpen bij grote online platforms om concurrentieproblemen te voorkomen. Ook staat de ACM positief tegenover meer mogelijkheden om consumenten in de online economie te beschermen.
De Europese Commissie (EC) is beide consultaties gestart in aanloop naar nieuwe regelgeving om de concurrentie in de digitale economie te verbeteren en tegelijk consumenten te beschermen. Als eerste stap hierin heeft de EC openbare vragenlijsten gepubliceerd over een nieuwe “Digital Services Act” (DSA) en een mogelijk nieuw instrument, de zogenaamde “New Competition Tool” (NCT).
