KPN maakte teleurstellende kwartaalresultaten bekend en moest de outlook (andermaal) verlagen. Stabilisatie op de Nederlandse markt gaat niet 'richting 2014' plaatsvinden, maar 'richting eind 2014'. Er wordt in de kosten gesneden, zowel de operationele kosten (opex: tot 2.000 banen weg) als in de investeringen (capex: vertraagde aanleg glasvezel). Dat komt bovenop de herstructurering die een kwartaal eerder was aangekondigd rond het thema 'simplificatie' (portfolio, distributie, processen, systemen). Zoals eerder aangekondigd maakt de verkoop van E-Plus de hervatting van het dividend mogelijk.
Omzet
Het grote probleem is de omzet. De groei van Consumer Residential (vast) blijft goed liggen (+2,5%), maar de overige divisies laten grote dalingen zien, die ook nog eens verslechteren. Telecom staat te boek als een laat-cyclische sector en de 'groei' van KPN bevestigt dat: terwijl de economie uit het dal kruipt, worden de effecten in de telecom pas goed zichtbaar. Bij Consumer Mobile was de jaar-op-jaar afname maar liefst 14,7 procent tegenover -9,6 procent vorig kwartaal en -8,6 procent een jaar geleden. Regulering is zeker niet de enige factor. De tegenzittende economie uit zich op verschillende manieren, van uitstel van orders op de zakelijke markt tot migratie naar goedkopere pakketten en brands, zowel op de consumentenmarkt (Telfort, Tele2, hollandsnieuwe etc.) als de zakelijke markt (de kabel).
In de conversie van dure naar goedkope brands blijven niet alle klanten behouden voor KPN door een overstap naar bijvoorbeeld Telfort; een deel stapt over naar de goedkope merken van de concurrent. Dat is een proces dat vergelijkbaar is met de conversie van analoge naar digitale TV: niet alle abonnees blijven behouden voor de kabel, veel abonnees die overgaan op digitale TV kiezen tegelijk voor een concurrent.
Bovendien verhevigt de concurrentie, via een strategische herpositionering:
- Vodafone wil sterker worden op de vastelijnsmarkt ('total communications').
- T-Mobile gaat mobile-only.
- Tele2 verandert van een MVNO in een MNO, met zijn eigen LTE-netwerk.
- Ziggo en UPC willen fuseren.
Kosten
Tegen deze achtergrond heeft KPN, de incumbent, weinig keus dan zich te richten op de kosten. Op de TV-markt is het een challenger en deze krijgt dan ook veel aandacht. Geld wordt er echter nauwelijks verdiend. De omzet liep op kwartaalbasis zelfs fractioneel terug (van 60 naar 59 mln) en is klein voor KPN als geheel. Getuige de stijgende contentkosten waar de incumbents op de TV-markt (de kabel) mee te maken hebben, zal er onderaan de streep weinig overblijven. Focus op breedband (vast en mobiel) is belangrijk en zowel de kabel als KPN proberen hun klantenbestand aan zich te binden met triple plays (waar Ziggo overigens ook de double play zonder vaste telefonie inzet - en KPN zet in op de quad play).
Gegeven de snelle omzetdaling kan KPN niet anders dan het kostenprofiel van de onderneming daarop aanpassen. Ook op simplificatie kan niemand iets afdingen. Positief is de aandacht voor netwerkinvesteringen, die op termijn voor stabilisatie moeten zorgen. Op de LTE-markt heeft KPN een voorsprong van een jaar op Vodafone en rond de twee jaar op T-Mobile en Tele2. De keuze voor vertraagde aanleg van FTTH is zorgelijk, want de aanleg is toch al een langdurig proces en focus op VDSL is riskant. Het bereik van VDSL is beperkt en de technologie (vectoring, pair bonding, phantom mode, G.fast) is nog niet op grote schaal bewezen. Bovendien gaan Ziggo en UPC binnen een paar jaar analoge TV afschakelen, waardoor op de kabel een groot stuk capaciteit vrijvalt. Daarmee kunnen extra TV/video-kanalen worden toegevoegd en worden hogere snelheden mogelijk.
Het verschuiven van de aandacht van FTTH naar VDSL is overigens ook vanwege de kosten te betwisten: de capex die nodig is voor VDSL is weliswaar lager dan die voor FTTH, maar bepaald niet gering, terwijl FTTH (net als LTE) juist grote opex-voordelen met zich meebrengt.
Onduidelijk in de strategie blijft overigens nog altijd wat KPN precies voor ogen heeft met de opbrengst van E-Plus (inclusief het 20,5%-belang in Telefónica Deutschland) en met België. Maar dat er in de kosten gesneden moet worden, is evident. De vraag is alleen of KPN er verstandig aan doet de pijlen zowel op de opex (simplifcatie) als op de capex (vertraging FTTH) te richten.
