T-Mobile NL doet beloftes aan de overheid om de overname van Tele2 NL er bij de toezichthouders door te krijgen. We plaatsen dit in perspectief, waarbij we aanbevelen dergelijke beloftes zeer serieus te nemen. Overigens verwachten wij dat de overname goedgekeurd zal worden - met remedie of op basis van de beloftes van T-Mobile NL.
Wat vooraf ging
Deutsche Telekom bevestigde in november 2017 dat het plannen had met T-Mobile NL. Een fusie met Tele2 NL was een openbaar geheim vanwege de voor de hand liggende voordelen, te weten schaalvoordelen, de komst van 5G en een 'window of opportunity'. Een maand later volgde het nieuws van de beoogde overname van Tele2 NL, in ruil voor een 25%-belang en een contante betaling van 190 miljoen euro. Wij schatten de waardering van Tele2 NL indertijd op 1,1 miljard euro. Forse kostenbesparingen lijken onvermijdelijk, als de deal doorgang vindt.
Volgens de laatste berichten beslist de EC eind dit jaar over het fusieplan. Dat de EC eerder instemde met het Joint Dominance concept, dat aan de basis ligt van de jongste marktanalyse van de ACM, lijkt te wijzen richting goedkeuring: geen beter middel tegen een duopolie dan een sterke nummer drie. Ook de zakelijke markt zal het merken. En mocht de goedkeuring afhangen van een remedie, dan zouden Duitsland en Oostenrijk als voorbeeld kunnen dienen.
Zelfs als mobiel de relevante markt is, neemt kans op goedkeuring toe
Het laten ontstaan van een sterke nummer drie is een krachtig argument, maar de toezichthouders zullen meer aspecten moeten meewegen in hun beslissing.
Om te beginnen blijft de overheid liever afzijdig om de markt zijn werking te laten doen. Volgens de 4G-vergunningsvoorwaarden mochten partijen de eerste vijf jaar niet onderling fuseren, maar die termijn is nu voorbij. Echter, de politiek heeft ook een mening en drong voor de 4G-veiling aan op een nieuwe toetreder. Zijn de omstandigheden veranderd, waardoor deze nu weer kan verdwijnen? Het antwoord hierop luidt ja: de markt streeft naar convergentie en OTT-aanbieders nemen bezit van de contentmarkt, met als gevolg dat het belang van schaalgrootte toeneemt.
Volgende kwestie: wat is de relevante markt? Is het mobiel, dan kan het twee kanten op. Maar ook in dit geval neemt de kans op goedkeuring toe vanwege het toenemende belang van schaalgrootte. Als de overweging is dat het vooral om de FMC-markt gaat, dan kan de goedkeuring direct gegeven worden. De combinatie is daar immers, net als op de vaste markt, klein.
Overigens verschillen de meningen over de vraag of de mobiele markt drie of vier operators nodig heeft voor optimale concurrentie. De EC neemt een wisselend standpunt in: consolidatie van vier naar drie is toegestaan in sommige landen (meestal met remedies) maar soms verboden. In de VS doen T-Mobile en Sprint, na een eerdere mislukking, een nieuwe poging. De kans is groot dat ook het VK en Denemarken vroeg of laat een hernieuwd fusievoorstel gaan beleven.
Op de vaste markt is het al heel wat als er twee netwerken zijn. Een derde en verdere aanbieders zijn voor toegang aangewezen op de wholesalemarkt. Als het aan de ACM ligt, stevenen we in Nederland af op open access tot de netwerken van zowel KPN als (Vodafone)Ziggo. Mogelijk stimuleert dat de bereidheid om te investeren, niet alleen in passieve glasvezelnetwerken maar ook in dienstverlening.
Winstgevendheid punt van aandacht voor de overheid
Verder zijn er twee financiële aspecten die meegewogen dienen te worden. Ten eerste de aanhoudende verliezen op het mobiele netwerk van Tele2. Beperkte schaalgrootte is ongetwijfeld de belangrijkste oorzaak, ook al kan mismanagement ook een rol spelen (de onderneming versleet zes CEO's in acht jaar tijd). Ten tweede de winstgevendheid van T-Mobile NL. Het streven naar meer schaalgrootte dient er primair voor winstgevender te worden met als doel de Duitse moeder een hoger dividend te kunnen betalen. Beide zaken zijn niet per se het probleem van de (Nederlandse) overheid, maar de overheid doet er goed aan de juiste omstandigheden te scheppen voor voldoende schaalgrootte en winstgevendheid, anders gaat het de verkeerde kant op met de investeringsbereidheid.
Remedie of meetbare beloftes
Mocht de EC onvoldoende reden zien om de fusie te verbieden, dan is er nog de mogelijkheid om goed te keuren met voorwaarden. T-Mobile zal vooral interesse hebben in de klanten van Tele2, minder in het spectrum (al ontbeert het een stevige holding van 'hoog' spectrum, maar dat kan opgelost worden met de veiling van 2019) en nauwelijks in het netwerk (antennes) van Tele2. Mocht er een belangstellende zijn, dan zou met deze assets snel een nieuwe operator gebouwd kunnen worden. We hebben het Franse Iliad dat zien doen in Italië, met flink succes. Wellicht is er een ondernemer die er zin in heeft de Nederlandse markt nog meer op te schudden (John de Mol, Xavier Niël, Petr Kellner, ...).
Een andere optie is het in het zadel helpen van een MVNO door deze gegarandeerde toegang tot het T-Mobile netwerk te geven, een remedie die we gezien hebben in Oostenrijk en Duitsland. Simpel en Youfone zijn misschien kandidaten.
Deze remedies zijn afhankelijk van de investeringsbereidheid van een nieuwe of bestaande partij. Een alternatief bestaat uit de beloftes van T-Mobile, maar de vraag is of deze voldoende indruk maken. T-Mobile NL doet de overheid enkele beloftes, voor als de fusie mag plaatsvinden:
- Scherpere concurrentie met 'het duopolie',
- Geen lock-in in de vorm van verplichte modemkeuze of langlopende contracten,
- Een snellere aanleg van 5G,
- Het gebruik van 5G voor FWA-verbindingen (fixed/wireless access) in buitengebieden,
- Een geografische uitbreiding van de actieve laag op de Nederlandse FTTH-netwerken,
- Handhaving van het Tele2 Unlimited abonnement op 25 euro per maand voor minimaal drie jaar,
- Gratis toegang tot het NB-IoT netwerk.
Zaak is dan wel deze vast te leggen en meetbaar te maken, met duidelijke afspraken over wat te doen als de onderneming in gebreke blijft. Het Amerikaanse Charter plukt momenteel de zure vruchten van een dergelijke overeenkomst.
