Om de consumentenrechten online verder te versterken, wil de EC meer transparantie op online marktplaatsen. Aan consumenten moet duidelijk worden gemeld of ze kopen bij een handelaar of een particulier, zodat de rechten en plichten duidelijk zijn. Kopers moeten ook worden geïnformeerd wanneer een zoekresultaat is betaald door een verkoper. Als uitvloeisel van het onderzoek naar Google wil Brussel vastelggen dat platforms consumenten moeten informeren over de belangrijkste parameters die de rangorde van de resultaten bepalen.
De EC wil ook dat 'gratis' digitale diensten gaan vallen onder de regels voor consumentenbescherming, zoals het recht om een overeenkomst binnen 14 dagen te annuleren. Hoewel er geen betaling wordt gedaan voor de service, betalen consumenten vaak indirect door persoonlijke gegevens aan de provider te verstrekken. Deze regels zouden gaan gelden voor cloud(opslag)diensten, sociale media of e-mailaccounts.
Collectieve claims via stichtingen
Een ander voorstel is dat consumentenorganisaties de kans moeten krijgen om EU-brede collectieve of massaschade claims in te dienen tegen online aanbiers, zodra de rechten van consumenten worden geschonden. Vergelijkbare stelsels zijn er al in onder meer België, waar stichtingen zonder winstoogmerk grote groepen van getroffen consumenten vertegenwoordigen in een rechtszaak tegen de overtredende onderneming.
Volgens de Commissie werkt dit systeem beter dan de Amerikaanse Class Action Suit, omdat het de hoge kosten en speculatieve acties van advocatenkantoren vermijdt. Een overheidsinstantie zou bepalen welke groepen in aanmerking komen om een procedure te voeren.
Daarbij wil de Commissie bereiken dat consumenten in alle EU-lidstaten het recht hebben om compensatie te claimen (bijvoorbeeld geld of beëindiging van het contract) wanneer ze worden beïnvloed door oneerlijke handelspraktijken, zoals agressieve of misleidende marketing. Deze bescherming varieert momenteel sterk in de EU.
De Europese consumentengroep Beuc juicht de plannen toe om de rechten van consumenten te versterken, maar noemt het voorstel voor collectieve actie ‘slechts een eerste stap’. Volgens Beuc betekt het huidige voorstel dat consumenten eerst een zaak moeten winnen bij de rechter, als basis om een collectieve claim in te dienen. "Dit kan jaren duren en brengt het risico met zich mee dat consumenten bewijsmateriaal kwijt zijn of geen belang meer hebben bij de zaak", stelt de groep in een verklaring. Beuc is ook bang dat EU-staten te veel vrijheid krijgen om te beslissen welk type gevallen in aanmerking komen voor een collectieve actie.
Boetes van 4% van de omzet
Naast collectieve en individuele juridische stappen wil de EG de bevoegdheden versterken van nationale toezichthouders die de regels voor consumentenbescherming handhaven. De consumentenautoriteiten in de EU blijken niet goed toegerust te zijn om massaschade te bestraffen.
De maximale boete verschilt per lidstaat en is vaak te laag om echt afschrikwekkend te werken, vooral bij grote internationale spelers. In het voorstel krijgen de nationale consumentenautoriteiten de bevoegdheid om een maximale geldboete op te leggen van 4 procent van de jaaromzet in elk getroffen EU-land. Lidstaten zouden de vrijheid hebben om hogere maximale boetes in te voeren.
Als een handreiking aan bedrijven, stelt de Commissie voor om het herroepingsrecht van consumenten in te perken. Consumenten zouden bijvoorbeeld niet langer producten mogen retourneren die ze al hebben (op-)gebruikt in plaats van ze alleen uit te proberen, en aanbieders hoeven pas uit te keren nadat ze de geretourneerde goederen hebben ontvangen. De nieuwe regels zouden ook meer flexibiliteit introduceren in de manier waarop handelaren met consumenten communiceren, bijvoorbeeld via webformulieren of chats in plaats van e-mail. Een consument moet de correspondentie wel kunnen bewaren.
Deze New Deal for Consumers wil de Commissie uitwerken in twee richtlijnen: eentje om bestaande consumentenbescherming te vervangen en een nieuwe voor het gedeelte massaschade. Het Europees Parlement en de Raad moeten de voorstellen nog behandelen, waarvoor ook nog geen planning bekend is. Gelijktijdig komt de Commissie met een mededeling met daarin een actieplan om gecoördineerde handhavingsacties tussen nationale autoriteiten in de EU en met hun tegenhangers in het buitenland te ontwikkelen en te versterken.
